Wykwity wapienne potrafią być zmorą właścicieli posesji, chcących cieszyć się nieskazitelnym widokiem powierzchni ceglanych, kamiennych lub betonowych. Tworzą bowiem nieestetyczne, najczęściej białe zacieki i osady na powierzchniach. Często wracają pomimo podejmowania prób ich doczyszczenia przez właścicieli. W tym artykule znajdziesz porady, które być może pomogą Ci rozwiązać problem wykwitów raz na zawsze.
Powstawanie wykwitów wapiennych
Powstawanie wykwitów na powierzchniach betonowych jest zjawiskiem zupełnie normalnym. Powstają one na wszystkich materiałach porowatych, a więc takich, na których dochodzi do transportu cieczy. Cement wykorzystywany do produkcji betonu zawiera substancje łatwo rozpuszczalne w wodzie (najczęściej wodorotlenek wapnia), które pod wpływem podciągania kapilarnego po opadach, wychodzą na wierzch powierzchni i po reakcji z dwutlenkiem węgla zawartym w powietrzu przeistacza się do postaci węglanu wapnia. Następnie po odparowaniu wody zostaje na powierzchni biały nalot. Sam efekt podciągania kapilarnego spowodowany jest różnicą stężenia jonów wapna w warunkach wilgotnych. Im więcej wody przedostanie się przez pory betonu tym większe jest prawdopodobieństwo wystąpienia wykwitów.
Intensywność powstawania oraz ich ilość zależy ponad to od kilku czynników. Należą do nich:
• skład betonu
• rodzaj cementu
• warunki eksploatacji
• wiek betonu
• dojrzewanie betonu (szybkie wysychanie latem zwiększa ryzyko wystąpienia wykwitów)
• sposób i warunki jego formowania
• przebieg mieszania składników
Bardzo często zastosowanie nawet specjalistycznych zapraw cementowych, o niskiej zawartości minerałów alitu i belitu, wykorzystywanych do wznoszenia i fugowania np. murków klinkierowych, nie rozwiązuje problemu powstających wykwitów. Warto zauważyć, że wykwity wapienne na murkach klinkierowych wcale nie muszą pochodzić od zaprawy. Bardzo często same cegły mogą być źródłem ich powstawania. Warto jest więc wybierając cegły klinkierowe do zakupu, zanurzyć jedną z nich w wodzie na czas 24 godzin i sprawdzić, czy woda nie zabarwiła się w pewnym stopniu na biało.
Znając już przyczyny powstawania wykwitów należy zauważyć, że czynniki determinujące ich powstawania nie leżą tylko i wyłącznie w samym materiale budowlanym, ale przede wszystkim świadczą, o problemach z nadmiernym dostawaniem się wody w strukturę materiałów budowlanych.
Wykwity wapienne a normy budowlane
Zgodnie z normami dotyczącymi wyrobów betonowych wykwity co do zasady nie mają szkodliwego wpływu na właściwości i użytkowanie wyrobów betonowych. Nie mają wpływu na trwałość takiego elementu. Nie są więc uważane z punktu widzenia technicznego za istotne. Jednak klienci kupujący produkty budowlane na których pojawiają się wykwity, często starają się reklamować produkt na którym pojawiły się wykwity. W dole tego akapitu podam uwagę, która może uczynić reklamację za zasadną.
Wykwity mogą być solne (najczęściej poprzez rozpuszczalność siarczków [pirytu] zawartych w cemencie, cegle) lub wapniowe (węglan wapnia, margle).
Wykwity solne mogą mieć kolor biały, pomarańczowy, zielony lub nawet czarny.
Wykwity węglanowe wapnia (spowodowane karbonatyzacją Ca(OH)2), czy wykwity spowodowane podciąganiem kapilarnym i krystalizacją soli rozpuszczalnych, znikną samoczynnie z powierzchni wyrobów, jeśli wyroby te zostały prawidłowo zaprojektowane i wykonane z dobrej jakości składników, a następnie są eksploatowane w środowisku nieagresywnym chemicznie.
Jednak wzrost intensywności wykwitów w dłuższym czasie eksploatowania może mieć inną genezę i prowadzić do destrukcji betonu. Niebezpieczne są zwłaszcza wykwity chlorków i siarczanów alkaicznych pochodzących z cementu, kruszywa, dodatku mineralnego ( np. popiołu lotnego), pigmentu lub nadmiernie zmineralizowanej wody zarobowej. Ich powstawanie może powodować znaczne zmiany strukturalne betonu i prowadzić wprost do jego zniszczenia. Mowa wówczas o korozji węglanowej betonu, która nie powinna mieć miejsca.
Jak wyczyścić wykwity wapienne
Wykwity wapienne podlegają czyszczeniu specjalistycznemu. Usunięcie wykwitów przy pomocy np. Myjki ciśnieniowej może się udać, ale nie jest to metoda zalecana do czyszczenia powierzchni z zabrudzeń tego rodzaju, gdyż przyczyną wykwitów jest między innymi woda, którą myją byśmy wtłaczali jeszcze więcej w powierzchnię. Metoda czyszczenia obróbką strumieniowo-ścierną (piaskowania) również nie jest wskazana, zwłaszcza z uwagi na duże ryzyko jej stosowania, trudną dostępność do tej metody i jej niską uniwersalność- nie każda powierzchnia wytrzyma tak dewastacyjną metodę czyszczenia. Najbardziej poprawną formą usuwania wykwitów wapiennych jest ich zmywanie środkami do usuwania wykwitów i zadziałanie na nie metodą neutralizacji. Tą metodę opisałem w artykule. Wykwit wapienny z racji swojego składu chemicznego ma bardzo mocno zasadowe pH, na poziomie 13-14. Preparaty wykorzystywane do usuwania wykwitów muszą mieć więc pH z drugiego końca skali zasadowości. Są to więc kwasy od pH o stężeniu 1 do 3.
Czyszczenie powierzchni z wykwitów powinniśmy rozpocząć od rozpoznania czyszczonego materiału i ustalenia jego odporności chemicznej. W tym celu należy na jak najmniej widocznym i jak najmniejszym fragmencie czyszczonej powierzchni wykonać próbę naniesienia preparatu, który zamierzamy wykorzystać i postąpić zgodnie z zaleceniami producenta. Jeśli po wyschnięciu powierzchni nie stwierdzimy jej uszkodzeń, wówczas wiemy, że możemy bezpiecznie zastosować preparat, a w razie potrzeby pokusić się o bardziej intensywne czyszczenie. Każdy preparat czyszczący powinien mieć adnotacje na opakowaniu w jakim pH występuje. Znając tą wartość, pomocna może być poniższa tabela typowej odporności chemicznej materiałów budowlanych.
Odporność ta nie oznacza, że na danej powierzchni nie można zastosować mocniejszego preparatu o niższym lub wyższym wskaźniku pH, jednak wówczas należy bardzo uważnie stosować taki preparat i nie pozostawić go na powierzchni bez uwagi.
Skala pH: od 1 ( kwasy) do 14 (zasady)
- Beton: 5 – 11 pH
- Ceramika (cegły i klinkier): 3 – 13 pH
- Kamień niezawierający wapnia (granit, bazalt, gneis, kwarcyt): 4 – 13 pH
- Kamienie zawierające wapień (marmur, piaskowiec, jura, trawertyn): 5 – 9 pH
- Gres: 3 – 12 pH
Środki do usuwania wykwitów wapiennych
Preparaty czyszczące do usuwania wykwitów, jak powiedziałem na wstępie, mają pH o odczynie kwaśnym. Jednak nie wszystkie preparaty są takie same.
Różnice pomiędzy nimi mogą polegać na:
- stężeniu czynnika aktywnego w roztworze
Istnieją preparaty gotowe do stosowania, w których producent za nas ustala odpowiednie stężenie czynnika aktywnego lub preparaty w koncentracie do samodzielnego przygotowania roztworu. Różnicą istotną między nimi może być właśnie to „stężenie” założone przez producenta.
- rodzaju czynnika aktywnego
Najczęściej do usuwania wykwitów wapiennych stosuje się: kwas solny, kwas mrówkowy, kwas fosforowy lub kwas amidosulfonowy.
- ilości środków powierzchniowo czynnych.
Środki powierzchniowo czynne (tenzydy lub surfaktanty) są równie istotne co stężenie i czynnik aktywny, gdyż to one odpowiadają za zniwelowanie napięcia powierzchniowego wody, dzięki czemu roztwór czyszczący może głębiej spenetrować czyszczoną powierzchnię.
Należy pamiętać, że preparaty te są mocno żrące i powinny być stosowane z odpowiednim zabezpieczeniem skóry, oczu i dróg oddechowych. Zawsze należy przestrzegać zaleceń producenta podanych na opakowaniu
Procedura czyszczenia powierzchni z wykwitów wapiennych
Po wybraniu preparatu i ustaleniu odporności chemicznej powierzchni można rozpocząć pracę. Należy bezwzględnie pamiętać o bezpieczeństwie i stosować ochronę oczu, dróg oddechowych oraz skóry.
Powierzchnię przeznaczoną do czyszczenia, najczęściej jeśli producent to zaleca, powinno się intensywnie zwilżyć wodą. W przypadku murów ceglanych, dobrze nasączona powinna być zwłaszcza fuga. Następnie po dobrym zwilżeniu powierzchni, kiedy nadmiar płynnej wody już nie będzie jej pokrywał, można nanieść preparat chemiczny w stężeniu zalecanym przez producenta. Nie powinno się od razu czyścić dużych obszarów, aby nie stracić kontroli nad działaniem preparatu czyszczącego na powierzchni. Wówczas też ewentualne opary pochodzące od kwasów nie będą działać aż nazbyt drażniąco. Po odczekaniu od kilku do kilkunastu minut, powierzchnię można przeszorować szczotką działając na zabrudzenia nie tylko chemicznie ale i mechanicznie.
Lepszą mechaniką jest szczotka, niż np. myjka ciśnieniowa, gdyż szczotka nie rozwadnia od razu preparatu tak jak myjka, a pomaga usunąć już rozpuszczone wierzchnie warstwy wykwitu, pomagając zadziałać preparatowi w głębszych warstwach jego struktury. Przeszorowaną powierzchnię powinno się obficie spłukać wodą. Gdy procedura okazała się niewystarczająca, należy ją powtórzyć.
Po całkowitym skończeniu prac, do ostatniego płukania można posłużyć się roztworem wody z pH zasadowym, aby maksymalnie przywrócić naturalne pH czyszczonej powierzchni.
Jak zapobiegać powstawaniu wykwitów
Zapobieganie wykwitom wapiennym, jeśli te co jakiś czas się pojawiają, jest procesem bardzo złożonym, gdzie wymagany jest kontakt z fachowcem. Najprostszą możliwą formą zminimalizowania ryzyka nawrotu wykwitów, jest impregnacja hydrofobowa powierzchni na której pojawiają się wykwity. Impregnacja nie tylko wytworzy na powierzchni kostki efekt hydrofobowy i samoczyszczący, który każdą kroplę deszczu będzie „odpychał” od powierzchni, ale przede wszystkim zmniejszy nasiąkliwość materiału budowlanego. Poniżej lista najlepszych impregnatów do cegieł.
